|
|
|
|
Frederica Louisa
Wilhelmina, prinses van Pruisen (Potsdam, 18 november 1774 - Den Haag, paleis Noordeinde,
12 oktober 1837) was als echtgenote van koning Willem I de eerste 'echte' koningin
der Nederlanden. Zij werd ook wel Mimi genoemd. |
|
Links: Portretminiatuur van de jonge
Frederica LouisaWilhelmina van Hohenzollern, Prinses van Pruisen (1774-1837) van
onbekende schilder. (Bron: Bildarchivaustria.at) en rechts: portret van de ca. 16
jarige Wilhelmina van Pruisen van onbekende schilder, ca. 1790. (Bron Wikimedia.org).
(Klik op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
Links: Portret van Frederica Louisa
Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen door Johann Friedrich August Tischbein.
Maakt deel uit van een reeks van negen portretten van prinsen en prinsessen uit het
huis van Oranje-Nassau (Bron: Geheugenvannederland.nl) en rechts: een kopie van het
portret van Frederica Louisa Wilhelmina naar Tischbein. (Bron: Wikimedia.org). (Klik
op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
Prinses Wilhelmina en prins Willem
Frederik door Charles Howard Hodges, ca. 1791. (Bron: François de Bas). (Klik
op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
Detail van het vertrek van de Prinsessen
Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen, Frederica Louisa Wilhelmina van Hohenzollern
en prins Willem Frederik George Lodewijk van Scheveningen,om van daar naar Engeland
over te steken, op de 18e januari 1795, 's morgens omtrent 8 uur. In het midden de
Mimi met haar zoontje. (Coll. Atlasvanstolk.nl). (Klik op de afbeelding voor een
groter formaat)
Om het leven van haar kinderen niet onnodig aan gevaar bloot te stellen weigerde
de Erfprinses halsstarrig in januari 1795 bij het naderen van de Fransen, omdat de
route naar Engeland gesloten was, in een open vaartuig tussen de ijsschotsen van
de Zuiderzee heen naar Friesland te varen en vandaar naar Hamburg en Berlijn te gaan.
Maar toen de kust voor Scheveningen weer opentrok, haastte zij zich in de ijskoude
nacht van 13 januari in een vissersboot naar Yarmouth te laten brengen en zo de duurste
schat van haar huis uit de handen van de bittere vijanden te houden. En terwijl haar
schoonmoeder trots de rug keerde naar de Hollandse kust, drukte zij met door de kou
verstijfde hand haar huilende kind aan de borst en dankt God voor zijn reddende liefde.
Een drama, dat de geschiedenis van het Oranjehuis zijn gelijke niet had. Omdat haar
echtgenoot het niet eens was met het Engelse kabinet, bleef zij niet lang op Hampton
Court. (Bron: François de Bas) |
|
Rechts:
Prins Willem Frederik, de latere Koning Willem I, met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen
(Mimi) en hun zoontjes Willem Frederik George Lodewijk (links) en Willem Frederik
Karel (rechts) in 1799. (Coll. Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau,
Den Haag). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Al in april 1796 ging zij van Golchester naar Cuxhaven en kwam via Brunswijk (Braunschweig)
op 13 mei in Berlijn aan. Daar woonde zij daar vier jaar en in Schönhausen,
tot de bij de vrede van Amiens (1802) de Prins van Oranje het vorstendom Fulda naast
Corver, Dortmund en enkele andere plaatsen als vervanging voor het verlies van de
erflanden van Nassau, toegewezen werd. Al die tijd verdroeg de prinses de vernedering
van haar huis met grote standvastigheid en stond achter haar echtgenoot in donkere
dagen liefdevol ter zijde. Huiselijk geluk compenseerde het verlies van politieke
macht. Op 27 februari 1797 werd in Berlijn in het Koninklijke Slot, Prins Friedrich,
de leeftijdgenoot en trouwe vriend Keizer Wilhelm I, op 1 maart 1800 Prinses Pauline
Wilhelmine Friederike Luise Pauline Charlotte, geboren. Toen juichte het moederhart
van vreugde.
Als betrokken echtgenote begroette Wilhelmina met vrolijk enthousiasme de dag, waarop
het vorstendom Fulda door de Stadhouder werd overgedragen aan zijn zoon, en die nu
een plaats tussen de Duitse vorsten innam. (29 mei 1803). Het volgende jaar bereikte
de Erfprinses haar nieuwe land en ook nu, zoals tijdens haar huwelijksreis door Holland,
werden de onderdanen door de mooie verschijning verrast: zo'n vriendelijke en minzame
vorstin hadden ze nog nooit gehad.
De Oranjes moesten bij het streven naar veranderen van in veel opzichten middeleeuwse
toestanden van hun bezit, heel zuinig zijn. Zijn echtgenote stond Willem Frederik
hierbij aan zijn zijde en wist desondanks van haar liefdadigheid en kunsten van de
Faisanderie in Fulda een grote uitdaging te maken. De opvoeding en opleiding van
har kinderen leidde zij persoonlijk. In de vaste overtuiging dat haar huis vroeger
of later naar Nederland terug zou keren, leerde zij, een Duitse Prinses, haar kinderen
op haar knieën de Nederlandse taal In de winter zocht zij in het algemeen ontspanning
in Berlijn. In december 1804 waszij bijzonder blij, dat Koning Friedrich Wilhelm
III haar oudste, 12-jarige zoon, als zijn eigen zoon, een Pruisisch uniform te dragen.
(Bron: François de Bas) |
|
Links:
Wilhelmina van Pruisen met haar dochter Marianne, ca. 1813 van onbekende schilder.
(Bron: Gogmsite.net). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Omdat de Fransen oprukten vertrokken 18 oktober 1806 zes koetsen met de koninklijke
vrouwen en hun gevolg onder bescherming van een peloton huzaren. In de eerste koets
zat Koningin Luise van Pruisen, de Prinses van Oranje en tegenover hen de Gravin
Voß en de lijfarts van de Koningin, dokter Hufeland. Daarna volgden de Prinsen
Willem en Frederik en Prinses Pauline van Oranje-Nassau met juffrouw von Golß
en de kamerheer van de Prinses, de Graaf van Bylandt. Nieuwsgierig keken de kinderen
naar de angstige drukte op de straat. De rijken en de armen vluchtten in grote aantallen.
Voetgangers sleepten hun boeltje met zich mee, voerlieden sloegen de paarden met
hun zweep, om met hun zwaar bepakte wagen vooruit te komen. Jongens en meisjes dreven
kudden vee voor zich uit. Pas laat in de namiddag bereikten ze het oude Slot van
Schwedt, waar de kinderen van de moeder van de Koningin, na een scheiding van vier
weken, opgelucht tegemoet renden.
De volgende dag stuurde de Koningin van Pruisen haar kinderen onder toezicht van
Gravin von Voß naar Dantzig; zij zelf vluchtte met de Prinses van Oranje en
haar gezin, naar Stettin. De 20ste oktober riep de Koning hare Majesteit naar Kustrin;
de Prinses van Oranje reed verder naar Cöslin. De vlucht langs de Oostzee herinnerde
haar aan het vertrek uit Scheveningen (1795), waarover zij haar kinderen zo vaak
had verteld. In Cöslin nam zij intrek in de herberg van vrouw Homann, waar drie
dagen later, tot haar grote verrassing en vreugde, ook haar echtgenoot de Prins van
Oranje aankwam. Deze had zich in Auerstedt door moed en veldheerschap onderscheiden.
Bij het weerzien schrok de Oranjeprins van de doodsbleke aanblik van zijn echtgenote,
die hem vergeefs probeerde te troosten. Om te proberen Fulda te behouden, wendde
hij zich op aanraden van de Koning van Pruisen schriftelijk aan Napoleon. (Bron:
François de Bas) |
|
|
Koning Willem I werd twee keer ingehuldigd,
de eerste keer als vorst, de tweede keer als koning. Afbeelding: De koning ñin koningsmantelñ
en zijn gezin op een schilderij uit 1819. Mogelijk van Jan Willem Pieneman (1779-1853).
Er zijn twee data. Op 30 maart 1814 wordt de zoon van stadhouder Willem V in Amsterdam
ingehuldigd als Soeverein Vorst der Verenigde Nederlanden en op 21 september 1815
in Brussel als Koning. (Bron: Reformatorisch Dagblad). (Klik op de afbeelding voor
een groter formaat) |
|
Rechts:
Staatsieportret van Frederica Louises Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen,
koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, staande ten voeten uit,
frontaal weergegeven. De koningin draagt het haar in een scheiding midden op haar
hoofd en rond de oren zijn korte pijpekrullen zichtbaar. Zij heeft een tiara op het
hoofd en is gekleed in een lange japon met lage halsuitsnijding en een grote opstaande
kanten kraag. De japon is rond de borsten afgezet met parels en om haar hals draagt
de koningin een parelcollier. Haar linker arm hangt omlaag en in haar linker hand
houdt zij een paar handschoenen vast. Haar rechter arm is gebogen over haar lichaam
en in haar rechter hand houdt zij een waaier. Achter de koningin staat een troon
en in de rugleuning is een grote gekroonde letter W geborduurd. Rechts achter de
koningin hangt een gordijn waarin een gelauwerde letter W en een gekroonde letter
F zijn geborduurd. Het portret draagt de titel: Wilhelmina; vervaardiger: onbekend;
1815. (Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Willem I en zijn echtgenote werden hartelijk door de noordelijke en de zuidelijke
Nederlanden begroet. De oorlog met Napoleon Bonaparte was weer begonnen, maar 19
juni 1815 kwam op Huis ten Bosch, waar de koninklijke familie verbleef, het bericht
binnen van de overwinning bij Waterloo en het gewond raken van de kroonprins. Koningin
Wilhelmina was de laatste dagen ziek geworden van angst en opwinding en schrok hevig
van het bericht, maar wist zich snel weer te herstellen. De lof voor de Prins, verheugde
haar zo zeer, dat zij rond middernacht nog aan haar zoon schreef: "God zij duizendmaal
geloofd voor de overwinning, die ons helaas duur te staan is gekomen, omdat 't het
leven van veel goede mensen heeft gekost en u leed heeft berokkend". Vooral
u krijgt de eer in deze bloedige dagen van Quatre Bras en Waterloo. Voel hoe het
de moederliefde vleit. Door uw gedrag geeft u nieuwe glans aan de naam die u draagt".
(Bron: François de Bas). |
|
Links:
Centsprent met 1 houtsnede, met binnen een ovaal een afbeelding van Frederica Louisa
Wilhelmina, koningin der Nederlanden (1774-1837), staande tussen een stoel en een
tafel waarop een boek. Ook een jong meisje is afgebeeld. De omkadering bestaat uit
afbeeldingen van een plant, kroon, het Nederlandse wapen, oorlogsattributen, kompas,
VOC-initialen, mercuriusstaf, anker, vaandel. (Bron: Geheugenvannederland.nl). (Klik
op de afbeelding voor een groter formaat)
Onmiddellijk na haar terugkeer uit Brussel stichtte zij in 's-Gravenhage het 'Wilhelmina-ziekenhuis',
dat jarenlang onder haar persoonlijke zorg stond.
De daaropvolgende jaren werd afwisselend in 's-Gravenhage en Brussel hof gehouden.
Willem I, die als het nodig was, 14 uur per dag werkte, vond dan 's middags bij de
thee van zijn echtgenote de beste ontspanning. Terwijl de kroonprins en nog vele
anderen door de oppositie en tegenstand van de koning hun koppigheid alleen maar
groeide, wist de Koningin door haar tactvolle en aimabele omgangsvormen vele harten
te verlichten en vele geschillen te voorkomen. Ook vergat ze nooit, ondanks de hoge
leeftijd van de waardige en trotse weduwe van Willem V, haar achting te geven. Met
grote liefde ontving zij ook haar schoondochters: in 1816 Anna Paulowna, de zuster
van de zuster van Tsaar Alexander I, een 'Grande Dame', in de volle betekenis van
het woord, die opvolgster moest worden. En in 1825 Prinses Louisa Augusta Wilhelmina,
de echtgenote van Prins Willem Frederik Karel en de zuster van Wilhelm, die in 1871
tot Duitse Keizer werd gekroond. Het leek, als zou de stam van Oranje weer genieten
van talrijke spruiten. (Bron: François de Bas) |
|
Rechts:
Portret van Wilhelmina van Pruisen (1774-1837). Ze groeide op onder de invloed van
de ideeën van Voltaire , kende meerdere talen . Wilhelmina was muzikaal en kon
goed schilderen . Mimi was vastbesloten om bijbelse taferelen en familieportretten
te schilderen. Ze hield ook van om te spelen in de voorstellingen aan het hof. (Bron:
Liveinternet.ru). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Dagelijks verheugd men zich over de aanblik van de kinderen van de Erfprins en Prins
Willem Frederik Karel, die hun koninklijke grootmoeder in de 'Oude Hof' of in het
Paviljoen in de duinen, hun lievelingsverblijf in Scheveningen begroetten. In haar
vrije tijd schilderde zij taferelen uit de bijbelse geschiedenis en portretten en
copiëerde enkele meesterwerken uit het 'Mauritshuis'.
Al deze huiselijke vreugde werd echter vertroebeld door de ontevredenheid, die zich
in de zuidelijke provincies meer en meer tegen het Regiment van de Koning uitte.
Zo wilde men de Koningin overhalen om, tot tevredenheid van de oude Brabantse en
Vlaamse families, haar eenvoudige hofhouding meer glans te verlenen. De onbevoegde
raadsman kreeg echter zacht en tegelijk voor hem vernietigende antwoord: "U
vergeet, dat ik niet voor de Koningstroon ben geboren"!
In de talrijke pamfletten en scheldblaadjes tegen de Koning en zijn raadgevers voor
1830 wordt de Koningin nergens genoemd. Voor haar onberispelijke zuiverheid vluchtte
de laster, zoals, volgens de legende, de duivel voor het kruisbeeld angstig wegloopt.
(Bron: François de Bas) |
|
|
Links: Frederica Louisa Wilhelmina,
Prinses van Pruisen (1774-1837);van 1791-1837 getrouwd met Willem (I) Frederik (1772-1843);
vervaardiger: Velijn, P. (1787-1836); 1820. (Coll. Haags Gemeentearchief) en rechts:
Ruiterportret van WFrederica Louises Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen,
koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, als amazone te paard, frontaal.
(Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
Links: Portret van Wilhelmina Frederica
Louisa (1774-1837) prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden; borstbeeld, trois
quart. De koningin draagt een schelpvormig kapje op haar hoofd en heeft donkerblond
haar. Rond haar hals draagt zij een dubbel parelsnoer, ca. 1815. (Coll. Haags Gemeentearchief)
en rechts: Portret van Wilhelmina Frederica Louisa (1774-1837), prinses van Pruisen,
koningin van de grotere Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, halffiguur,
zittend, frontaal weergegeven. De koningin zit in een stoel voor het raam en kijkt
naar rechts, ca. 1830. (Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor
een groter formaat) |
|
Links: Portret van Koningin Wilhelmina.
Sinds 1820, verslechterde haar gezondheid en na 1829, werd zij zelden in het openbaar
gezien. Zij wilde geen aandacht op haarzelf verstigen. In 1829, werd opgemerkt dat
het publiek geschokt was door de slankheid en bleekheid van de koningin. In de daaropvolgende
jaren, droegen de Belgische revolutie en de gespannen relatie tussen de man en oudste
zoon, natuurlijk, ook bij aan de verslechtering van haar gezondheid. (Bron: Liveinternet.ru)
en rechts: Portret van Frederica Louisa Wilhelmina (1774-1837). (Bron: Liveinternet.ru).
(Klik op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
Links: Koningin Frederica Louise
Wilhelmina der Nederlanden in 1828. Schilderij van Jan Baptist van der Hulst (1790-1862).
(Bron: Ora-web.swkk.de) en rechts: portret van Koningin Wilhelmina, 1833 (Coll. Amsterdam
Museum). Waarschijnlijk heeft Van der Hulst twee versies gemaakt van het schilderij,
warvan een in een museum in Weimar hangt en het andere in het Amsterdam Museum. (Klik
op de afbeelding voor een groter formaat) |
|
De Nederlandse Koninklijke Familie
ca. 1827. Links, Willem II met zijn vrouw Anna Paulowna en hun kinderen, Willem,
Alexander, Sophie en Hendrik. In het midden Koning Willem I en Koningin Wilhelmina.
Rechts van haar vader, Prinses Marianne en naast haar Prinses Louise Augusta Wilhelmina
Amalia, en Willem Frederik Karel. (Bron: Liveinternet.ru). (Klik op de afbeelding
voor een groter formaat) |
|
Links:
Monument ter nagedachtenis aan Frederica Louises Wilhelmina (1774-1837) prinses van
Pruisen, koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I. Het borstbeeld
van de overleden vorstin is afgebeeld op een obelisk die in een landelijke omgeving
is opgericht. Onder de afbeelding van de overledene is op een gedenksteen de volgende
tekst weergegeven: Aan de nagedachtenis eener Vorstin wier deugden eeuwig door Nederland
zullen erkend worden. Geboren 18 November 1774 - Overleden 12 October 1837. Treurende
leden van de koninklijke familie staan rondom het monument. Links op de voorgrond
liggen enkele schapen in het gras. Links op de achtergrond zijn de contouren van
een stad aan het water zichtbaar. Rechts op de achtergrond is een loofbos weergegeven.
Onder de afbeelding staat de volgende tekst: Hulde van het dankbaar Nederland H.M.
Frederika Louisa Wilhelmina van Pruissen eerste koningin der Nederlanden. Lutz. J.A..
(Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
12 oktober 1873 sliep zij rustig in in de 'Oude Hof', die haar boven alle andere
paleizen dierbaar was, omdat zij daar de eerste onbezorgde gelukkige jaren van haar
huwelijk had doorgebracht. Zij was de eerste Koninklijke Oranje die met grote pracht
en praal in het Mausoleum van Willem de Zwijger in Delft ter aarde werd gesteld.
Het verdriet over het verlies van de geliefde koningin was algemeen in Holland. Met
haar werd ook de populariteit, waarover Willem I in de eerste jaren van de bevrijdingsoorlog
zich verheugd had, begraven.
Zelfs in België, dat de Koningin had afgezworen, maar als een edele en onberispelijke
vrouw vereerde, werd overal met lof over de gestorvene gesproken. (Bron: François
de Bas) |
|
|
Herdenkingsmunt Koningin Frederica
Louise Wilhelmina (1774-1837). (Coll. Muntenhuis-collecties.nl). (Klik op de afbeelding
voor een groter formaat) |
|
Protestanten, zowel als katholieken
hebben de plichtsbetrachting en minzaamheid van de Pruisische Koningsdochter geroemd.
Haar oudste zoon, de held van Waterloo, de latere ridderlijke Koning der Nederlanden,
Willem II, erfde van Koningin Wilhelmina die minzaamheid, waarmee zij vriend en vijand
voor zich wist te winnen. Prins Willem Frederik Karel kreeg als moederlijke erfenis,
plichtsbetrachting en stille bescheidenheid. Deugden, die hem tot de edelste en verdienstelijkste
Oranje verhief. (Bron: François de Bas) |
|
Haar naam voorspelde de regerende
soeverein der Nederlanden, onze lieflijke en door haar onderdanen oprecht geliefde
Koningin Wilhelmina, dat puur geluk in de huiselijke kring van het gezinsleven, deze
huiselijke deugden, de niet minder als glanzende gaven en uitstekende talenten van
de Koningstroon ondersteunen en sieren. (Bron: François de Bas) |
|
Bronnen: |
Frederica Louisa Wilhelmina van Hohenzollern,
Prinses van Pruisen op Wikipedia |
Friederike Luise
Wilhelmine, Prinzessin von Preußen, Königin der Niederlande (PDF), François
de Bas. |
Friederike Luise
Wilhelmine von Hohenzollern, Prinzessin von Preußen |
Portret van Wilhelmina van Pruisen |
Portret van Frederica Louisa Wilhelmina |
Kopie van het
portret van Frederica Louisa Wilhelmina naar Tischbein |
Prinses Wilhelmina
en prins Willem Frederik door Charles Howard Hodges |
Het vertrek van
Scheveningen |
Boek:
Oranje in Ballingschap, Mr. L.A. Struik |
Wilhelmina van
Pruisen met haar dochter Marianne |
Inhuldiging Willem
I als Koning |
Staatsieportret
van Wilhelmina Frederica Louisa |
Eencentprent |
Portret van Wilhelmina van Pruisen |
Frederika Louisa
Wilhelmina, Prinses van Pruisen |
Ruiterportret
van Wilhelmina Frederica Louisa |
Portret van Wilhelmina
Frederica Louisa |
Portret van Wilhelmina
Frederica Louisa |
Portret van Koningin Wilhelmina |
Portret van Frederica Louisa Wilhelmina |
Koningin Frederica Louise Wilhelmina
der Nederlanden in 1828 |
Portret van Koningin Wilhelmina, 1833 |
De Nederlandse Koninklijke Familie |
Monument ter nagedachtenis
aan Wilhelmina Frederica Louisa |
Herdenkingsmunt bij het overlijden van
Koningin Frederica Louise Wilhelmina |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|