Terug naar Startpagina
 
De Franse Invasie
Vlucht 18 januari 1795
Vlucht Prinses Wilhelmina
Vlucht Prins Willem V
Pink 'Johanna Hoogenraad'
1795-1813
Oranje in ballingschap
Willem V Batavus
Frederica Sophia Wilhelmina
Frederica Louise Wilhelmina
Willem George Frederik
Willem Frederik
Frederica Louisa Wilhelmina
Willem Frederik George
Willem Frederik Karel
Wilhelmina Frederica Pauline
Wilhelmina Frederica Marianne
Terugkeer Oranje in 1813
30 november 1813
Herdenking in 2013
Boeken
Over Oranjes
 
Vertrek en aankomst Oranjes en Stuarts op Scheveningen
Vertrek Willem II, 1641
Vertrek Henrietta Maria, 1643
Vertrek Charles II, 1660
Aankomst Willem III, 1691
1642-1660
De Stuarts in Ballingschap
400 jaar Strandschilders
op Scheveningen
1600-1700
1700-1800
1800-1900 A t/m L
1800-1900 M t/m Z
1900-2000 A t/m L
1900-2000 M t/m Z
2000-heden
Muurschilderingen
Scheveningen op keramiek 1
Scheveningen op keramiek 2
Herdenkingspenningen
Panorama's Scheveningen
Algemeen
Scheveningen toen en nu
Huifkarren op Scheveningen
Zeeslagen bij Scheveningen
Het kanon van Scheveningen
Waarzegster op Scheveningen
Boeken over Scheveningen
Links
Over de Website
Contact
   

Frederica Louisa Wilhelmina, prinses van Pruisen (Potsdam, 18 november 1774 - Den Haag, paleis Noordeinde, 12 oktober 1837) was als echtgenote van koning Willem I de eerste 'echte' koningin der Nederlanden. Zij werd ook wel Mimi genoemd.
Links: Portretminiatuur van de jonge Frederica LouisaWilhelmina van Hohenzollern, Prinses van Pruisen (1774-1837) van onbekende schilder. (Bron: Bildarchivaustria.at) en rechts: portret van de ca. 16 jarige Wilhelmina van Pruisen van onbekende schilder, ca. 1790. (Bron Wikimedia.org). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Links: Portret van Frederica Louisa Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen door Johann Friedrich August Tischbein. Maakt deel uit van een reeks van negen portretten van prinsen en prinsessen uit het huis van Oranje-Nassau (Bron: Geheugenvannederland.nl) en rechts: een kopie van het portret van Frederica Louisa Wilhelmina naar Tischbein. (Bron: Wikimedia.org). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Prinses Wilhelmina en prins Willem Frederik door Charles Howard Hodges, ca. 1791. (Bron: François de Bas). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Detail van het vertrek van de Prinsessen Frederica Sophia Wilhelmina van Pruisen, Frederica Louisa Wilhelmina van Hohenzollern en prins Willem Frederik George Lodewijk van Scheveningen,om van daar naar Engeland over te steken, op de 18e januari 1795, 's morgens omtrent 8 uur. In het midden de Mimi met haar zoontje. (Coll. Atlasvanstolk.nl). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Om het leven van haar kinderen niet onnodig aan gevaar bloot te stellen weigerde de Erfprinses halsstarrig in januari 1795 bij het naderen van de Fransen, omdat de route naar Engeland gesloten was, in een open vaartuig tussen de ijsschotsen van de Zuiderzee heen naar Friesland te varen en vandaar naar Hamburg en Berlijn te gaan. Maar toen de kust voor Scheveningen weer opentrok, haastte zij zich in de ijskoude nacht van 13 januari in een vissersboot naar Yarmouth te laten brengen en zo de duurste schat van haar huis uit de handen van de bittere vijanden te houden. En terwijl haar schoonmoeder trots de rug keerde naar de Hollandse kust, drukte zij met door de kou verstijfde hand haar huilende kind aan de borst en dankt God voor zijn reddende liefde. Een drama, dat de geschiedenis van het Oranjehuis zijn gelijke niet had. Omdat haar echtgenoot het niet eens was met het Engelse kabinet, bleef zij niet lang op Hampton Court. (Bron: François de Bas)
 
Rechts: Prins Willem Frederik, de latere Koning Willem I, met zijn vrouw Wilhelmina van Pruisen (Mimi) en hun zoontjes Willem Frederik George Lodewijk (links) en Willem Frederik Karel (rechts) in 1799. (Coll. Stichting Historische Verzamelingen van het Huis Oranje-Nassau, Den Haag). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Al in april 1796 ging zij van Golchester naar Cuxhaven en kwam via Brunswijk (Braunschweig) op 13 mei in Berlijn aan. Daar woonde zij daar vier jaar en in Schönhausen, tot de bij de vrede van Amiens (1802) de Prins van Oranje het vorstendom Fulda naast Corver, Dortmund en enkele andere plaatsen als vervanging voor het verlies van de erflanden van Nassau, toegewezen werd. Al die tijd verdroeg de prinses de vernedering van haar huis met grote standvastigheid en stond achter haar echtgenoot in donkere dagen liefdevol ter zijde. Huiselijk geluk compenseerde het verlies van politieke macht. Op 27 februari 1797 werd in Berlijn in het Koninklijke Slot, Prins Friedrich, de leeftijdgenoot en trouwe vriend Keizer Wilhelm I, op 1 maart 1800 Prinses Pauline Wilhelmine Friederike Luise Pauline Charlotte, geboren. Toen juichte het moederhart van vreugde.
Als betrokken echtgenote begroette Wilhelmina met vrolijk enthousiasme de dag, waarop het vorstendom Fulda door de Stadhouder werd overgedragen aan zijn zoon, en die nu een plaats tussen de Duitse vorsten innam. (29 mei 1803). Het volgende jaar bereikte de Erfprinses haar nieuwe land en ook nu, zoals tijdens haar huwelijksreis door Holland, werden de onderdanen door de mooie verschijning verrast: zo'n vriendelijke en minzame vorstin hadden ze nog nooit gehad.
De Oranjes moesten bij het streven naar veranderen van in veel opzichten middeleeuwse toestanden van hun bezit, heel zuinig zijn. Zijn echtgenote stond Willem Frederik hierbij aan zijn zijde en wist desondanks van haar liefdadigheid en kunsten van de Faisanderie in Fulda een grote uitdaging te maken. De opvoeding en opleiding van har kinderen leidde zij persoonlijk. In de vaste overtuiging dat haar huis vroeger of later naar Nederland terug zou keren, leerde zij, een Duitse Prinses, haar kinderen op haar knieën de Nederlandse taal In de winter zocht zij in het algemeen ontspanning in Berlijn. In december 1804 waszij bijzonder blij, dat Koning Friedrich Wilhelm III haar oudste, 12-jarige zoon, als zijn eigen zoon, een Pruisisch uniform te dragen. (Bron: François de Bas)
 
Links: Wilhelmina van Pruisen met haar dochter Marianne, ca. 1813 van onbekende schilder. (Bron: Gogmsite.net). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Omdat de Fransen oprukten vertrokken 18 oktober 1806 zes koetsen met de koninklijke vrouwen en hun gevolg onder bescherming van een peloton huzaren. In de eerste koets zat Koningin Luise van Pruisen, de Prinses van Oranje en tegenover hen de Gravin Voß en de lijfarts van de Koningin, dokter Hufeland. Daarna volgden de Prinsen Willem en Frederik en Prinses Pauline van Oranje-Nassau met juffrouw von Golß en de kamerheer van de Prinses, de Graaf van Bylandt. Nieuwsgierig keken de kinderen naar de angstige drukte op de straat. De rijken en de armen vluchtten in grote aantallen. Voetgangers sleepten hun boeltje met zich mee, voerlieden sloegen de paarden met hun zweep, om met hun zwaar bepakte wagen vooruit te komen. Jongens en meisjes dreven kudden vee voor zich uit. Pas laat in de namiddag bereikten ze het oude Slot van Schwedt, waar de kinderen van de moeder van de Koningin, na een scheiding van vier weken, opgelucht tegemoet renden.
De volgende dag stuurde de Koningin van Pruisen haar kinderen onder toezicht van Gravin von Voß naar Dantzig; zij zelf vluchtte met de Prinses van Oranje en haar gezin, naar Stettin. De 20ste oktober riep de Koning hare Majesteit naar Kustrin; de Prinses van Oranje reed verder naar Cöslin. De vlucht langs de Oostzee herinnerde haar aan het vertrek uit Scheveningen (1795), waarover zij haar kinderen zo vaak had verteld. In Cöslin nam zij intrek in de herberg van vrouw Homann, waar drie dagen later, tot haar grote verrassing en vreugde, ook haar echtgenoot de Prins van Oranje aankwam. Deze had zich in Auerstedt door moed en veldheerschap onderscheiden. Bij het weerzien schrok de Oranjeprins van de doodsbleke aanblik van zijn echtgenote, die hem vergeefs probeerde te troosten. Om te proberen Fulda te behouden, wendde hij zich op aanraden van de Koning van Pruisen schriftelijk aan Napoleon. (Bron: François de Bas)
 
Koning Willem I werd twee keer ingehuldigd, de eerste keer als vorst, de tweede keer als koning. Afbeelding: De koning ñin koningsmantelñ en zijn gezin op een schilderij uit 1819. Mogelijk van Jan Willem Pieneman (1779-1853). Er zijn twee data. Op 30 maart 1814 wordt de zoon van stadhouder Willem V in Amsterdam ingehuldigd als Soeverein Vorst der Verenigde Nederlanden en op 21 september 1815 in Brussel als Koning. (Bron: Reformatorisch Dagblad). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
 
Rechts: Staatsieportret van Frederica Louises Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, staande ten voeten uit, frontaal weergegeven. De koningin draagt het haar in een scheiding midden op haar hoofd en rond de oren zijn korte pijpekrullen zichtbaar. Zij heeft een tiara op het hoofd en is gekleed in een lange japon met lage halsuitsnijding en een grote opstaande kanten kraag. De japon is rond de borsten afgezet met parels en om haar hals draagt de koningin een parelcollier. Haar linker arm hangt omlaag en in haar linker hand houdt zij een paar handschoenen vast. Haar rechter arm is gebogen over haar lichaam en in haar rechter hand houdt zij een waaier. Achter de koningin staat een troon en in de rugleuning is een grote gekroonde letter W geborduurd. Rechts achter de koningin hangt een gordijn waarin een gelauwerde letter W en een gekroonde letter F zijn geborduurd. Het portret draagt de titel: Wilhelmina; vervaardiger: onbekend; 1815. (Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Willem I en zijn echtgenote werden hartelijk door de noordelijke en de zuidelijke Nederlanden begroet. De oorlog met Napoleon Bonaparte was weer begonnen, maar 19 juni 1815 kwam op Huis ten Bosch, waar de koninklijke familie verbleef, het bericht binnen van de overwinning bij Waterloo en het gewond raken van de kroonprins. Koningin Wilhelmina was de laatste dagen ziek geworden van angst en opwinding en schrok hevig van het bericht, maar wist zich snel weer te herstellen. De lof voor de Prins, verheugde haar zo zeer, dat zij rond middernacht nog aan haar zoon schreef: "God zij duizendmaal geloofd voor de overwinning, die ons helaas duur te staan is gekomen, omdat 't het leven van veel goede mensen heeft gekost en u leed heeft berokkend". Vooral u krijgt de eer in deze bloedige dagen van Quatre Bras en Waterloo. Voel hoe het de moederliefde vleit. Door uw gedrag geeft u nieuwe glans aan de naam die u draagt". (Bron: François de Bas).
 
Links: Centsprent met 1 houtsnede, met binnen een ovaal een afbeelding van Frederica Louisa Wilhelmina, koningin der Nederlanden (1774-1837), staande tussen een stoel en een tafel waarop een boek. Ook een jong meisje is afgebeeld. De omkadering bestaat uit afbeeldingen van een plant, kroon, het Nederlandse wapen, oorlogsattributen, kompas, VOC-initialen, mercuriusstaf, anker, vaandel. (Bron: Geheugenvannederland.nl). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Onmiddellijk na haar terugkeer uit Brussel stichtte zij in 's-Gravenhage het 'Wilhelmina-ziekenhuis', dat jarenlang onder haar persoonlijke zorg stond.
De daaropvolgende jaren werd afwisselend in 's-Gravenhage en Brussel hof gehouden. Willem I, die als het nodig was, 14 uur per dag werkte, vond dan 's middags bij de thee van zijn echtgenote de beste ontspanning. Terwijl de kroonprins en nog vele anderen door de oppositie en tegenstand van de koning hun koppigheid alleen maar groeide, wist de Koningin door haar tactvolle en aimabele omgangsvormen vele harten te verlichten en vele geschillen te voorkomen. Ook vergat ze nooit, ondanks de hoge leeftijd van de waardige en trotse weduwe van Willem V, haar achting te geven. Met grote liefde ontving zij ook haar schoondochters: in 1816 Anna Paulowna, de zuster van de zuster van Tsaar Alexander I, een 'Grande Dame', in de volle betekenis van het woord, die opvolgster moest worden. En in 1825 Prinses Louisa Augusta Wilhelmina, de echtgenote van Prins Willem Frederik Karel en de zuster van Wilhelm, die in 1871 tot Duitse Keizer werd gekroond. Het leek, als zou de stam van Oranje weer genieten van talrijke spruiten. (Bron: François de Bas)
 
Rechts: Portret van Wilhelmina van Pruisen (1774-1837). Ze groeide op onder de invloed van de ideeën van Voltaire , kende meerdere talen . Wilhelmina was muzikaal en kon goed schilderen . Mimi was vastbesloten om bijbelse taferelen en familieportretten te schilderen. Ze hield ook van om te spelen in de voorstellingen aan het hof. (Bron: Liveinternet.ru). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

Dagelijks verheugd men zich over de aanblik van de kinderen van de Erfprins en Prins Willem Frederik Karel, die hun koninklijke grootmoeder in de 'Oude Hof' of in het Paviljoen in de duinen, hun lievelingsverblijf in Scheveningen begroetten. In haar vrije tijd schilderde zij taferelen uit de bijbelse geschiedenis en portretten en copiëerde enkele meesterwerken uit het 'Mauritshuis'.

Al deze huiselijke vreugde werd echter vertroebeld door de ontevredenheid, die zich in de zuidelijke provincies meer en meer tegen het Regiment van de Koning uitte. Zo wilde men de Koningin overhalen om, tot tevredenheid van de oude Brabantse en Vlaamse families, haar eenvoudige hofhouding meer glans te verlenen. De onbevoegde raadsman kreeg echter zacht en tegelijk voor hem vernietigende antwoord: "U vergeet, dat ik niet voor de Koningstroon ben geboren"!
In de talrijke pamfletten en scheldblaadjes tegen de Koning en zijn raadgevers voor 1830 wordt de Koningin nergens genoemd. Voor haar onberispelijke zuiverheid vluchtte de laster, zoals, volgens de legende, de duivel voor het kruisbeeld angstig wegloopt. (Bron: François de Bas)
 
Links: Frederica Louisa Wilhelmina, Prinses van Pruisen (1774-1837);van 1791-1837 getrouwd met Willem (I) Frederik (1772-1843); vervaardiger: Velijn, P. (1787-1836); 1820. (Coll. Haags Gemeentearchief) en rechts: Ruiterportret van WFrederica Louises Wilhelmina (1774-1837), prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, als amazone te paard, frontaal. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Links: Portret van Wilhelmina Frederica Louisa (1774-1837) prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden; borstbeeld, trois quart. De koningin draagt een schelpvormig kapje op haar hoofd en heeft donkerblond haar. Rond haar hals draagt zij een dubbel parelsnoer, ca. 1815. (Coll. Haags Gemeentearchief) en rechts: Portret van Wilhelmina Frederica Louisa (1774-1837), prinses van Pruisen, koningin van de grotere Nederlanden, echtgenote van koning Willem I, halffiguur, zittend, frontaal weergegeven. De koningin zit in een stoel voor het raam en kijkt naar rechts, ca. 1830. (Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Links: Portret van Koningin Wilhelmina. Sinds 1820, verslechterde haar gezondheid en na 1829, werd zij zelden in het openbaar gezien. Zij wilde geen aandacht op haarzelf verstigen. In 1829, werd opgemerkt dat het publiek geschokt was door de slankheid en bleekheid van de koningin. In de daaropvolgende jaren, droegen de Belgische revolutie en de gespannen relatie tussen de man en oudste zoon, natuurlijk, ook bij aan de verslechtering van haar gezondheid. (Bron: Liveinternet.ru) en rechts: Portret van Frederica Louisa Wilhelmina (1774-1837). (Bron: Liveinternet.ru). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
Links: Koningin Frederica Louise Wilhelmina der Nederlanden in 1828. Schilderij van Jan Baptist van der Hulst (1790-1862). (Bron: Ora-web.swkk.de) en rechts: portret van Koningin Wilhelmina, 1833 (Coll. Amsterdam Museum). Waarschijnlijk heeft Van der Hulst twee versies gemaakt van het schilderij, warvan een in een museum in Weimar hangt en het andere in het Amsterdam Museum. (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
De Nederlandse Koninklijke Familie ca. 1827. Links, Willem II met zijn vrouw Anna Paulowna en hun kinderen, Willem, Alexander, Sophie en Hendrik. In het midden Koning Willem I en Koningin Wilhelmina. Rechts van haar vader, Prinses Marianne en naast haar Prinses Louise Augusta Wilhelmina Amalia, en Willem Frederik Karel. (Bron: Liveinternet.ru). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
 
Links: Monument ter nagedachtenis aan Frederica Louises Wilhelmina (1774-1837) prinses van Pruisen, koningin der Nederlanden, echtgenote van koning Willem I. Het borstbeeld van de overleden vorstin is afgebeeld op een obelisk die in een landelijke omgeving is opgericht. Onder de afbeelding van de overledene is op een gedenksteen de volgende tekst weergegeven: Aan de nagedachtenis eener Vorstin wier deugden eeuwig door Nederland zullen erkend worden. Geboren 18 November 1774 - Overleden 12 October 1837. Treurende leden van de koninklijke familie staan rondom het monument. Links op de voorgrond liggen enkele schapen in het gras. Links op de achtergrond zijn de contouren van een stad aan het water zichtbaar. Rechts op de achtergrond is een loofbos weergegeven. Onder de afbeelding staat de volgende tekst: Hulde van het dankbaar Nederland H.M. Frederika Louisa Wilhelmina van Pruissen eerste koningin der Nederlanden. Lutz. J.A.. (Coll. Haags Gemeentearchief). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)

12 oktober 1873 sliep zij rustig in in de 'Oude Hof', die haar boven alle andere paleizen dierbaar was, omdat zij daar de eerste onbezorgde gelukkige jaren van haar huwelijk had doorgebracht. Zij was de eerste Koninklijke Oranje die met grote pracht en praal in het Mausoleum van Willem de Zwijger in Delft ter aarde werd gesteld. Het verdriet over het verlies van de geliefde koningin was algemeen in Holland. Met haar werd ook de populariteit, waarover Willem I in de eerste jaren van de bevrijdingsoorlog zich verheugd had, begraven.
Zelfs in België, dat de Koningin had afgezworen, maar als een edele en onberispelijke vrouw vereerde, werd overal met lof over de gestorvene gesproken. (Bron: François de Bas)
 
Herdenkingsmunt Koningin Frederica Louise Wilhelmina (1774-1837). (Coll. Muntenhuis-collecties.nl). (Klik op de afbeelding voor een groter formaat)
 
Protestanten, zowel als katholieken hebben de plichtsbetrachting en minzaamheid van de Pruisische Koningsdochter geroemd. Haar oudste zoon, de held van Waterloo, de latere ridderlijke Koning der Nederlanden, Willem II, erfde van Koningin Wilhelmina die minzaamheid, waarmee zij vriend en vijand voor zich wist te winnen. Prins Willem Frederik Karel kreeg als moederlijke erfenis, plichtsbetrachting en stille bescheidenheid. Deugden, die hem tot de edelste en verdienstelijkste Oranje verhief. (Bron: François de Bas)
 
Haar naam voorspelde de regerende soeverein der Nederlanden, onze lieflijke en door haar onderdanen oprecht geliefde Koningin Wilhelmina, dat puur geluk in de huiselijke kring van het gezinsleven, deze huiselijke deugden, de niet minder als glanzende gaven en uitstekende talenten van de Koningstroon ondersteunen en sieren. (Bron: François de Bas)
 
Bronnen:
Frederica Louisa Wilhelmina van Hohenzollern, Prinses van Pruisen op Wikipedia
Friederike Luise Wilhelmine, Prinzessin von Preußen, Königin der Niederlande (PDF), François de Bas.
Friederike Luise Wilhelmine von Hohenzollern, Prinzessin von Preußen
Portret van Wilhelmina van Pruisen
Portret van Frederica Louisa Wilhelmina
Kopie van het portret van Frederica Louisa Wilhelmina naar Tischbein
Prinses Wilhelmina en prins Willem Frederik door Charles Howard Hodges
Het vertrek van Scheveningen
Boek: Oranje in Ballingschap, Mr. L.A. Struik
Wilhelmina van Pruisen met haar dochter Marianne
Inhuldiging Willem I als Koning
Staatsieportret van Wilhelmina Frederica Louisa
Eencentprent
Portret van Wilhelmina van Pruisen
Frederika Louisa Wilhelmina, Prinses van Pruisen
Ruiterportret van Wilhelmina Frederica Louisa
Portret van Wilhelmina Frederica Louisa
Portret van Wilhelmina Frederica Louisa
Portret van Koningin Wilhelmina
Portret van Frederica Louisa Wilhelmina
Koningin Frederica Louise Wilhelmina der Nederlanden in 1828
Portret van Koningin Wilhelmina, 1833
De Nederlandse Koninklijke Familie
Monument ter nagedachtenis aan Wilhelmina Frederica Louisa
Herdenkingsmunt bij het overlijden van Koningin Frederica Louise Wilhelmina