Pieter Bruegel de Oude (1525-1569) De Volkstelling the Bethlehem, 1566
Gesigneerd onder rechts: Bruegel 1566. Misschien inspireerde Bruegel zich op de sneeuwlandschappen die hij zag in Getijdenboeken. Hij is in elk geval de eerste die dit thema tot vijf maal toe hanteerde. In zijn kielzog werd het sneeuwtafereel een immens succes. Van Bruegels Volkstelling  alleen al zijn 14 kopieën bekend. Eén ervan is van de hand van Bruegel de Jonge en bevindt zich eveneens te Brussel (K.M.S.K.) Over de volkstelling heen schuift een tweede thema, de betaling van de tienden (aan de Spanjaard). Samengedrongen voor een herberg met als uithangteken een krans van groen en voorzien van een plakkaat met het wapen van Karel V, kwijt een groep mensen zich van de verplichting tot het betalen van belasting.
 
Links de Volkstelling van Bethlehem van Pieter Bruegel de Oude uit 1566 en rechts eenzelfde schilderij van Pieter Brueghel de Jonge.
Pieter Brueghel de Jonge had een onbekend aantal werknemers in dienst om in grote oplagen werken te produceren voor de onderkant van de markt. Het waren in de meeste gevallen geen composities van hemzelf maar zorgvuldig nagemaakte schilderijen van het populaire maar schaarse werk van zijn vader, Pieter Brueghel de Oude.
 
Pieter Brueghel de Jonge was 5 jaar oud toen zijn vader stierf. Hij werd meesterschilder in 1585 en hij was minder getalenteerd dan zijn vader en zijn broer Jan; hij moest het dan ook voornamelijk hebben van het kopiëren van zijn vaders' werken. Zoals op de details is te zien bracht hij variatie aan in zijn versie van de Volkstelling in Bethlehem. Hij schilderde het kerkje in de verte en de huizen ervoor grijs, maar het meest opvallende is dat hij de ondergaande zon niet heeft geschilderd. Daarvoor in de plaats is bij hem in de verte een rij wilgen te zien en enkele kraaien in de boom.
 
Onder het dak van de herberg op het schilderij van zijn vader is een ton geschilderd, die waarschijnlijk dienst doet als een nest voor een roofvogel. Aan een paal hangt een kerstkrans met groen versierd. De ton en het groen ontbreken op het sschilderij van de zoon. Op het schilderij van Pieter Bruegel de Oude staat een vrouw bij een kar, die in elkaar is gezakt. Het wiel is eraf gelopen en ligt voor de kar. Op het schilderij van Pieter Brueghel de Jonge staat de kar met 1 wiel overeind, terwijl het andere wiel voor de kar ligt.
 
Jozef en Maria lopen met een os en een ezel in de richting van de herberg. De vader schilderde de jas van Jozef en de jas van de man op het ijs donkerbruin. De zoon schilderde Jozef en de man op het ijs in een licht bruine jas. Ook de kleren van de vrouw op het ijs en andere figuren verschillen.
 
Pieter Brueghel de Jonge (1564 of 1565-1638) - De volkstelling in Bethlehem
In de verte staat een huikar voor een schuur en op de voorgrond twee karren met grote biertonnen erop. De waard van de herberg tapt een kruik vol met bier. Voor de herberg wordt een varken geslacht en mensen betalen hun tiende penning.
 
Pieter Bruegel de Oude (Breda of Bree (onzeker), circa 1525 - 9 september 1569) was een Brabantse kunstschilder. Hij was de vader van Pieter Brueghel de Jonge en van Jan Brueghel de Oude. Men denkt dat Brueghel dichtbij het huidige Bree in Belgisch-Limburg (vroeger Brede, Brida, Breda genoemd) geboren is. Het is ook mogelijk dat hij in Breda in Nederlands Noord-Brabant geboren is.
De naam van Bruegel wordt ook vaak geschreven als Brueghel, zoals ook zijn beroemde zoons en kleinzoon heten. De schrijfwijze zonder H werd door Pieter Bruegel van 1569 tot zijn dood gebruikt. Zijn bijnamen zijn Boeren-Bruegel, Vieze Bruegel en Peer den Drol
 
Bronnen:
Pieter Bruegel de Oude op Wikipedia
Pieter Bruegel de Oude. Volkstelling op Wikipedia
Volkstelling te Bethlehem
Wie mist de hond? Een kijk op De Volkstelling van Bethlehem van Pieter Bruegel de Oude
Pieter Brueghel de Jonge op Wikipedia
Pieter Brueghel de Jonge (1564 of 1565-1638) - De volkstelling
De Firma Brueghel