Joseph Hartogensis (1822-1865). Gezicht op Scheveningen, (Proefdruk), 1855. Bij het maken van een ets wordt vaak gebruik gemaakt van een tekening. Maar een ets moet in spiegelbeeld worden gemaakt, anders wodt de voorstelling 'spiegelverkeerd' afgedrukt. Dat is bij deze proefdruk gebeurd. Links op de achtergrond is het Stedelijk Badhuis getekend en rechts de zeebadinrichting 'Zeerust' van A.E. Maas. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam) Door de ets om te draaien komen allen gebouwen in de juiste richting en de juiste plaats te staan. Links achter het duin, de zeebadinrichting 'Zeerust' van A.E. Maas. In het midden de 'Oude Kerk' van Scheveningen met het schip in noord-oostelijke richting. Rechts van de kerk de koepel van Faassen de Heer, die werd gebouwd in 1835. Boeven op het duin het Paviljoen Von Wied. Het werd gebouwd in 1827 in opdracht van koning Willem I als verjaardagscadeau voor zijn echtgenote koningin Frederica Louisa Wilhelmina van Pruisen. Helemaal rechts het Stedelijk Badhuis. (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam)   Joseph Hartogensis werd geboren in Den Bosch en had op jonge leeftijd al belangstelling voor de kunsten. Op 15 jarige leeftijd kreeg hij zijn eerste schilderlessen van Dominicus Franciscus du Bois (1800-1840) aan de Koninklijke Academie voor Kunst en Kunstnijverheid in Den Bosch. Na de dood van zijn leraar vertrok hij naar Den Haag. In Den Haag werd hij leerling van Samuel Verveer (1813-1876). In 1842 vertrok hij naar Kleef om daar leerling van Koekkoek te worden. Vanaf de jaren '40 reisde Hartogensis op en neer tussen Nederland en het buitenland. Zo maakte hij van 1842 tot 1846 een reis door België en Duitsland. Na terugkomst van deze reis werd hij lid van de Haagsche Etsclub. Hier is hij drie jaar lang actief lid geweest. Na deze drie jaar verhuisde hij weer naar Duitsland, om vervolgens in 1852 weer voor enkele jaren in Den Haag te gaan wonen. In ditzelfde jaar werd hij lid van Pulchri Studio. Voor dit genootschap was hij echter vrijwel niet actief. Ook in de jaren '50 heeft Hartogensis nog vele reizen. Hartogensis werd gedurende de jaren '50 en '60 steeds neerslachtiger en pessimistischer. Op 16 juli 1865 een einde aan zijn leven maakte door zich te verdrinken in de Rijn. (Bron: Scriptie Jacqueline Eschenbach, Masterscriptie, Universiteit Utrecht)   Bronnen: Joseph Hartogensis (PDF Scriptie 11 Mb) Gezicht op Scheveningen Proefdruk