|
Onbekend maar
mogelijk van Jan Willem Pieneman (1779-1853) |
Terugkomst prins 30 november 1813
op Scheveningen. Het schilderij is niet gesigneerd, maar is mogelijk gemaakt door
Jan Willem Pieneman. (Coll: Particulier Bezit)
Rechts in een grijs uniform zit Jacob Pronk op een paard. Hij heeft de voerman Jacob
Johannes van Duijne gevraagd met zijn boerenwagen met drie paarden bespannen, naar
de plaats te rijden, waar hij zo dicht mogelijk de boot kan benaderen. Klokke vier
uur stapt Prins Willem Frederik vlak voor het hotel Zeerust in de wagen. Op het schildeij
staat de Prins in een grijze jas naast ofwel De Perponcher of de gezant van Groot-Brittannië
bij het Nederlands gouvernement, Richard graaf van Clancarty. Het volk juichte en
kinderen zwaaiden met hun oranje linten. |
|
Op het schilderij trekken de vele
vlaggen de aandacht. Links heeft de schilder de Amerikaanse vlag afgebeeld en recht
van de mast de Britse. Wat in de Britse vlag opvalt is het ontbreken van het Engelse
rode kruis. Wat is de btekenis van de Amerikaanse vlag? In juni 1812 verklaarde te
toenmalige 15 staten van de U.S. de oorlog aan Engeland. De oorlog duurde tot februari
1815 toen de Senaat en President James Madison het vredesverdrag ondertekenden. Een
icoon uit deze 'War of 1812' is de Star-Spangled banner. Op 14 september 1814 hesen
Amerikaanse soldaten een gigantische vlag op Fort McHenry in Baltimore om de overwinning
te vieren op Britse strijdkrachten. De vlag inspireerde Francis Scott Key het nationale
volkslied te schrijven. Daarmee begon een grote traditie die vele generaties Amerikanen
hebben geinvesteerd in de vlag met hun eigen meningen en herinneringen. Maar het
aantal sterren op Amerikaanse vlag van het schilderij zou 21 of 24 kunnen zijn en
die vertegenwoordigen het aantal staten in resp. 1819/1820 en 1822/1836. Misschien
maakte Pieneman het schilderij in dezelfde periode als 'De aanvaarding van het Hoog
Bewind door het Driemanschap in naam van de prins van Oranje, 1813' uit 1828.
Thomas Luny (1759 - 1837) schilderde de Engelse vlag aan een mast van HMS Shannon,
die op 1 juni 1830 de USS Chesapeake veroverde. |
|
Op het schilderij staan 2 versies
van de Prinsenvlag. De prinsenvlag is een Nederlandse historische vlag. Ze werd oorspronkelijk
gevoerd door de orangisten tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De eerste maal gebeurde
dat waarschijnlijk bij de inname van Den Briel. De vlag is gebaseerd op de livreikleuren
van Prins Willem I van Oranje-Nassau, stadhouder van een aantal van de 17 Nederlandse
gewesten en leider van de Nederlandse Opstand tegen de regerende Filips II, Heer
der Nederlanden. De kleuren zijn in het Frans orange-blanc-bleu. Dit werd in het
Nederlands 'vertaald' als oranje-blanje-bleu. |
|
In november 1813 herkreeg Nederland
zijn onafhankelijkheid. Een enthousiaste bevolking sierde het straatbeeld met effen
oranje vlaggen - om de komst van de nieuwe koning Willem I te vieren - maar ook het
rood-wit-blauw kwam weer tevoorschijn. Koning Willem I liet de vlag zoals hij haar
aantrof: rood, wit en blauw. De koning Willem I herstelde namelijk het oorspronkelijke
besluit van 1795 in zijn proclamatie van 6 december 1813. De oranjegezinden zouden
echter het liefst de Prinsenvlag hebben terugzien. Deze discussie zou in de jaren
daarna nog diverse malen opvlammen. Toch bleek er wel iets veranderd. De Amsterdamsche
Courant van 24 november 1813 merkte op: 'De Hollandsche Vlag met Orange Cravatte
versierd, [is] uit den Toren van hetzelfde Paleis uitgestoken'. Hier staan we blijkbaar
bij het begin van de traditie om met de oranje wimpel de loyaliteit en verbondenheid
met het Huis van Oranje te tonen. |
|
Jan Willem Pieneman was een Nederlandse
schilder, etser van portretten, historie, landschappen, genrekunst, geschiedenis,
stadsgezichten, geboren 4 november 1779 Abcoude - overleden 8 mei 1853 in Amsterdam.
Als schilder verwierf Pieneman vooral faam met schilderijen waarop scènes
uit de geschiedenis van het Verenigde Koninkrijk der Nederlanden zijn afgebeeld.
Naast schilder werd hij in 1820 benoemd tot eerste directeur van de Koninklijke Academie
voor Schone Kunsten in Amsterdam en was hij van 1844 tot 1847 directeur van het Rijksmuseum.
Hij wordt gezien als organisator en leraar van een groep jonge kunstenaars, waaronder
Jozef Israëls. Het kunstenaarschap in de familie zou in de volgende generaties
voortduren: zijn zoon Nicolaas Pieneman (1809-1860) en zijn kleindochter Johanna
Pieneman (1889-1986) werden ook bekende kunstenaars. |
|
Bronnen: |
Jan Willem Pieneman op Wikipedia |
The Star Spangled Banner, the 15 Star
Flag (1795-1818) |
Thomas Luny the HMS Shannon |
De prinsenvlag
De Nederlandse
vlag: een schimmig verleden |
Beleg van Den Bosch, september 1629 |
Een schoolplaat:"ontzet
van Leiden" |
Geschiedenis van Scheveningen
door J.C. Vermaas |