Willem van de Velde de Oude (1611-1693)
In 1653 stelden de Staten Generaal van de Nederlanden aan Willem van de Velde, de Oude (1611-1693) een galjoen en een schipper ter beschikking, zodat hij hij de slag bij Scheveningen (ook wel genoemd, de Slag bij Terheide) kon bekijken en schilderen. Tijdens de slag voor Scheveningen droeg de Haagse Artillerie een steentje bij door vanaf het strand op de schepen te schieten. Helemaal rechts op de tekening de galjoot waarin Willem van de Velde de Oude de slag volgde. (Coll. Royal Museums, Greenwich, UK).
 
Deze grisaille of 'pen-schilderij' toont de laatste slag van de Eerste Nederlandse Oorlog, 1652-1654, en is gebaseerd op ooggetuige schetsen van de kunstenaar, die aanwezig was en de slag heeft geïnterpreteerd als een succes voor de Nederlanders. Het werd meer algemeen beschouwd als een Nederlandse nederlaag, omdat ze vijftien schepen verloren . Meer rampzalig, maar verloren ze ook hun leider, Luitenant-admiraal Maerten Tromp, die gedood werd in het begin van het gevecht, en dat veroorzaakte verwarring in de Nederlandse vloot. Als gevolg daarvan waren de Engelsen in staat om vrij harde voorwaarden op te leggen aan de Nederlanders in de daaropvolgende vredesconferentie.
Op de afbeelding wordt de strijd getoond in de richting van de sluiting ervan, en bekeken vanuit een hoge horizon als een doorlopend verhaal. Verschillende incidenten die op verschillende tijdstippen plaatsvonden zijn samengevoegd in de ene tekening. De vloten passeren elkaar met de Engelsen voornamelijk op de bakboord en de Nederlanders aan stuurboord, op weg naar het land. Te midden van de drukke compositie is het brandende Britse schip, 'Andrew', 66 kanonnen, die rechts op de voorgrond wordt aangevallen door 'Fortune' het Nederlandse vuurschip. Dit is te herkennen aan de figuur van Fortune op het achterschip. De 'Andrew' met de leeuw als boegbeeld is zichtbaar, voert de Britse vlag met een kruis en een harp in een krans. Op de bezaan ze voert het schip ook de witte St vanen kunnen worden gezien op de andere twee masten. De kunstenaar heeft ook aangetoond de gevolgen van dit incident, met de cijfers zichtbaar in boten volgeladen schip, en anderen in het water, alle te ontsnappen aan de brandende schip. Er is een Engels schip dicht op haar stuurboord evenals een andere zinken naar stuurboord. Van de Velde maakte meerdere versies van deze strijd en de samenstelling hier volgt de tekening die hij maakte tijdens de cursus. Het centrale punt van het schilderij is het zinken van de Britse 'Andrew', dat was het enige Nederlandse succes van de actie. De gezamenlijke prominentie van dit incident en de kunstenaar kan zijn een vorm van reclame om ervoor te zorgen zijn deelname werd erkend. (Coll. Royal Museums, Greenwich, UK).
 
Willem van de Velde, de Oude was geboren in Leiden in 1611. Hij specialiseerde zich in het tekenen en schilderen van schepen. Hij gebruikte schetsen als basis voor zijn pentekeningen. Hij zeilde met de Nederlandse vloot mee als een soort reporter. In vredestijd maakte hij tekeningen en pen schilderingen van koninklijke schepen. In zijn latere leven maakte hij ook enkele olieverf schilderijen. Daarbij tekende hij ook voornamelijk schepen. Willem van de Velde, de Oude overleed in 1693 in Londen. (Bron: Wikipedia.org)
 
Bronnen:
Willem van de Velde de Oude op Wikipedia
De Zeeslag bij Ter Heide