Hendrick Goltzius (1558-1617)
Gestrande potvis op het strand tussen Scheveningen en Katwijk in 1598. De waarneming van Goltzius werd gehinderd door onvoldoende kennis van de bouw van de potvis. Hij zag een vin voor een oor aan en tekende daarom een oor waar hij dacht dat het moest zitten. De onderkaak van deze potvis werd geschonken aan Graaf Jan van Nassau (1535-1606) en werd naar kasteel Dillenburg in Duitsland gerbacht. (Jan van Nassau was de jongere broer van Willem bam Oranje). (Coll. Stichting Rijksmuseum het Zuiderzeemuseum, Enkhuizen)
 
Toen in 1522 een walvis bij Wijk aan Zee strandde, noemde Martin Luther dat een waarschuwing aan de vervolgers van de Nederlandse protestanten. De stranding van een walvis bij Berckhey, tussen Scheveningen en Katwijk, in februari 1598, waarvan Goltzius de afbeelding maakte die de krant afdrukte, zorgde voor veel ophef. De tekst eronder roept op om Psalm 46: 9 te lezen: 'Komt, aanschouwt de werken des Heren, die verwoestingen op aarde aanricht...'
Zo wijst de schrijver op het onheil dat God met een walvisstranding aankondigt. Hij kreeg gelijk. In augustus 1598 bezetten de Spanjaarden Kleef, waar ze wreed tekeer gingen. In 1599 verscheen een pamflet met diezelfde prent van de stranding en een afbeelding van de wreedheden van de Spanjaarden in Kleef. (Bron: Volkskrant.nl)
 
Hendrick Goltzius (Bracht (Brüggen), 1558 - Haarlem, 1 januari 1617) was een Noord-Nederlands schilder, tekenaar, prentkunstenaar en uitgever.
Hij werd geboren in Bracht (in de tegenwoordige Duitse gemeente Brüggen) niet ver van Roermond. In 1577 volgde hij de humanistische duizendpoot Dirck Volkertsz. Coornhert, bij wie hij in de leer was, naar Haarlem.
In zijn eerste jaren als kunstenaar was hij vooral graveur, eerst naar werken van anderen en daarna in zijn eigen maniëristische stijl, beïnvloed door Bartholomeus Spranger. Samen met Cornelis van Haarlem en Carel van Mander vormde hij een soort Haarlems driemanschap van het maniërisme. Na een reis naar Italië ging hij in een soberder trant graveren. Als graveur muntte hij uit in technische vaardigheid. Omstreeks 1600 begon hij te schilderen. Hij was vooral bedreven in portretten, hoewel hij ook grotere figuurstukken schilderde. De latere uitvinder Cornelis Drebbel was enige tijd in de leer bij hem en trouwde Goltzius' jongere zuster Sophia. (Bron: Wikipedia.org)
 
Bronnen:
Hendrick Goltzius (1558-1617) op Wikipedia
Een potvisstranding op het strand van Scheveningen