Terug naar Startpagina
 
De Franse Invasie
Vlucht 18 januari 1795
Vlucht Prinses
Vlucht Prins Willem V
Pink 'Johanna Hoogenraad'
1795-1813
Oranje in ballingschap
Terugkeer Oranje in 1813
30 november 1813
Herdenking in 1838
Herdenking in 1863
De Naald, 1865
Monument in 1869
Herdenking in 1888
Herdenking in 1913
Herdenking in 1938
Herdenking in 1963
Herdenking in 1988
Herdenking in 2013
Vertrek en aankomst Oranjes en Stuarts op Scheveningen
Vertrek Willem II, 1641
Vertrek Henrietta Maria, 1643
Vertrek Charles II, 1660
Aankomst Willem III, 1691
1642-1660
De Stuarts in Ballingschap
400 jaar Strandschilders
op Scheveningen
1600-1700
1700-1800
1800-1900 A t/m L
1800-1900 M t/m Z
1900-2000 A t/m L
1900-2000 M t/m Z
2000-heden
Muurschilderingen
Scheveningen op keramiek 1
Scheveningen op keramiek 2
Herdenkingspenningen
Panorama's Scheveningen
Algemeen
Scheveningen toen en nu
Huifkarren op Scheveningen
Zeeslagen bij Scheveningen
Het kanon van Scheveningen
Waarzegster op Scheveningen
Boeken over Scheveningen
Links
Over de Website
Contact
 
   

Vlucht van de Prins Willem V op 18 januari 1795
Zondag 18 januari 1795 's morgens vroeg betrad Willem V met zijn beide zonen de balzaal op het Binnenhof. De leden van de Staten hadden zich er zwijgend verzameld. De afscheidsbrief die Willem V had willen voorlezen was te lang, al na de eerste woorden drupten de eerste tranen over zijn wangen.
De Prins zelf, na bericht ontvangen te hebben dat de Prinsessen zonder gevaar in zee gestoken waren, nam afscheid van de Staatscolleges en volgde des namiddags te 2 uur met zijn beide zoons Willem Frederik en Willem George Frederik. Een groote menigte uit Den Haag vergezelde de Prinsen tot aan het Scheveningsche strand. Gravure van M. Brakel. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Provincialeatlas-nh.nl)
Vertrek van den Stadhouder Willem de V. van Scheveningen, op den 18den van Louwmaand 1795.
Over de Scheveningse weg reden achttien wagens met porselein, schilderijen, zilver, kunstvoorwerpen en kisten met goud naar het strand, om in de pinken te laden, die de stadhouder naar Engeland zouden begeleiden.
Bij de Kerkwerf gekomen, steeg de Prins met zijne Zoons uit de koets en begaf zich toen te voet naar het strand.
Tegenover de Vuurboet of den Vuurtoren lagen de pinken voor anker. Daar en op alle duinen in den omtrek was het zwart van menschen. De zee was op dat tijdstip zeer hoog. Gravure van Reinier Vinkeles (1741-1816) en Daniël Vrijdag (1765-1822) naar een tekening van Jan Bulthuis (1750-1801). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding). (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam)
Links tekening van het vertrek van Stadhouder Willem de V en rechts een ets van deze tekening. Beide afbeeldingen zijn van Reinier Vinkeles (1741-1816). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) Links en rechts (Bron: Geheugenvannederland.nl)
 
Het vertrek van prins Willem V uit Holland naar Engeland op 18 januari 1795. Centraal in beeld staat prins Willem V, terzijde gestaan door J.Betting Castelijn, kapitein in het dorp Scheveningen. Tegenover de prins staat een gardeofficier en een dame die afscheid van hem nemen. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam)
Het vertrek van prins Willem V vanaf het strand van Scheveningen naar Engeland, 18 januari 1795. De stadhouder staat op het strand bij de pink. Links vissersvolk en twee ruiters, rechts wordt bagage ingeladen. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Bron: Geheugenvannederland.nl)
Schoolplaat van het vertrek van Willem V naar Engeland. De Franse troepen staken in de winter van 1794-1795 de bevroren rivieren in de Republiek over. Op 18 januari 1795 vluchtte Stadhouder Willem V van Scheveningen naar Engeland. Zijn vlucht markeerde dat het bewind van de stadhouders van Oranje en het einde van de Republiek van de Verenigde Zeven Provincies en zijn leger. Een politieke verandering begon: de Bataafse Republiek (1795-1806) werd uitgeroepen. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Historywallcharts.eu)
Vertrek van Prins Willem de 5de van Scheveningen, 1795. De maker van de gravure Johannes Rienksz. Jelgerhuis (1770-1836) heeft zich waarschijnlijk laten inspireren door Dirk Langendijk. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Beeldbank Haags Gemeentearchief)
Het vertrek van prins Willem V vanaf het strand van Scheveningen naar Engeland, 18 januari 1795. (Bron: Engelfriet.net)
Het vertrek van Willem V van Scheveningen, de prins vlucht naar Engeland. Afscheid op het strand. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Bron: Geheugenvannederland.nl)
Spotprent op het vertrek van prins Willem V naar Engeland op 18 januari 1795. Willem V op het strand wordt door een knielende landzaat gesmeekt op niet te gaan, Kaat Mossel biedt de prins als troost een glas drinken aan. Op de achtergrond de prinses in een boot op het water. In de marge een tweeregelig vers. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Rijksmuseum, Amsterdam)
Het vertrek van de Stadhouderlijke familie. De Prins omhelst een begeleider voor een pink te midden van koffers en kisten, de Prinses stapt uit een koets op het strand. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Beeldbank Haags Gemeentearchief)
Rond 14.00 uur werd de erfstadhouder prins Willem V met zijn zoons Willem Frederik en Willem George Frederik naar de pink ' Johanna Hoogenraad' geroeid.
Toen de Prins in de boot zou gaan, legde Pronk een plank met het eene einde op den ijsberg en met het andere op de boot. Uit vrees dat de Prins van, de plank mocht glijden, trok Pronk zijn jas uit en liep in zee langs de plank.
Vervolgens ziende "dat de roeiers niet waren, zoo als zij wel moesten zijn, denkelijk door de bittere koude", nam Pronk zelf in de boot plaats en hielp haar door de branding henen.
De laatste woorden van den Vorst tot Pronk waren: "zoo ik mijn vaderland weder betreed, zal ik aan U gedenken."
Zodra ze aan boord waren klom prins Willem Frederik ( de latere Koning Willem I) in de mast en wuifde de menigte aan het strand een laatst vaarwel toe.
Een groote menigte was tot de duisternis inviel op het strand bijeen en daaronder vele Scheveningsche vrouwen met hun kinderen, die, nu de schepen in zee waren, eerst recht begrepen aan welk gevaar hun mannen zich blootstelden, wanneer de pinken door den vijand mochten genomen worden.
Liggend in een kooi
schreef de Prins nog een brief aan de Raadspensionaris van der Spiegel.
In de 18 jaar daarna, leden de Scheveningers grote ontberingen. (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Beeldbank Haags Gemeentearchief)
In de televisieserie 'De Troon', die in maart/april 2010 door de AVRO is uitgezonden, is de vlucht naar Engeland nagespeeld.
 

 
Op een gekleurde pentekening van 4 maart 1794 werd de spot gedreven over het vertrek van Willem V.
Boven in de zon op deze spotprent staat 'Vrijheid'. Links op de achtergrond vertrekt Willem V in een pink naar Engeland, terwijl de Pruisische adelaars door de bliksem worden weggejaagd. De oranjeboom is omgevallen en de 'bulldog' (Engeland) vlucht weg. Op de voorgrond ligt een gebroken juk en de verscheurde akte van het 'stadho uder sc ap'. In het midden zit de Nederlandse maagd en tegenover haar staat een Fransman die tegen har zegt: " ontvangt uw ontnoomene Regte", terwijl zij antwoordt: "heb Dank Braave franse". Ze houden beiden een vrijheisboom vast; de Fransman heeft in zijn linkerhand de 'Regten van de Mensch'. Een tweede Fransman, achter de eerste heeft een vlag in de hand en zegt: "onder dit banier zyt gy vylig". Geheel rechts een vrouw met een paslood (Gelijkheid) in de rechterhand en de linkerhand rust op een schild: 'Broederschap'. Op de voorgrond een keeshond (patriot) die zegt: "nu ben ik vylig" . (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.) (Coll. Atlas van Stolk, Rotterdam)
Spotprent op de Landzaten, 1795. De Ryke Boer van Schevelingen / Wie koopt myn laatste zo
Spotprent op de prinsgezinde landzaten die waardeloos bleken tijdens de Franse inval in 1795. Een visser te Scheveningen draagt een mand op zijn rug waarin vijf landzaten zitten die hij te koop aanbiedt al zingend: Wie koopt myn laatste zoo. In de verte Scheveningen aan zee. Een Engelse bulldog loopt voor hem uit, achter hem loopt een keeshond. Bij de prent behoort een tekstblad met een lied in zes coupletten. (Coll. Rijksmuseum Amsterdam). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding.)
 
Struik, L. A., Oranje in ballingschap 1795-1813. Een Odyssee (Amsterdam: De Bataafsche Leeuw, 2006, 459 blz., 39,50, ISBN 90 6707 606
Verkrijgbaar in boekhandels en via internet.

In januari 1795 toen de Franse revolutionairen de Republiek van de Verenigde Provinci binnenvielen nam stadhouder Willem V met zijn gezin de wijk naar Engeland. In november 1813 keerde zijn oudste zoon Willem Frederik als Souverein Vorst naar de Nederlanden terug.Wat gebeurde er in de tussentijd met de Oranjes? Al waren de familieconnecties met...

In januari 1795 toen de Franse revolutionairen de Republiek van de Verenigde Provinci binnenvielen nam stadhouder Willem V met zijn gezin de wijk naar Engeland. In november 1813 keerde zijn oudste zoon Willem Frederik als Souverein Vorst naar de Nederlanden terug.
Wat gebeurde er in de tussentijd met de Oranjes? Al waren de familieconnecties met het Engelse en Pruisische Hof aanvankelijk voor de ballingen een opvangnet, het Huis van Oranje werd een speelbal in de diplomatieke en militaire strijd van Pruisen, Oostenrijk, Engeland en Rusland tegen Napoleon Bonaparte. Uit de boedel van het ëHeilig Roomse Rijk der Duitsche Natieí verwierf het Huis Oranje-Nassau in 1802 met steun van Pruisen de kerkelijke bezittingen Fulda en Corvey. Een wraakzuchtige Napolean beroofde na de nederlaag van Pruisen in 1806 de Prins van Oranje van deze gebieden. Ook het oude bezit Nassau raakte het Huis van Orange kwijt. Na jaren van omzwervingen en afwachten kreeg ten gevolge van de geallieerde bevrijdingsoorlog tegen Frankrijk in 1813 de Prins van Oranje de kans eindelijk naar zijn vaderland terug te keren. (Bron: De Volkskrant)
 
Bronnen:
Geschiedenis van Scheveningen. De vlucht van de Prins Willem V
Wikipedia: De vlucht naar Engeland
Leerwiki: Prins Willem laatste stadhouder van Holland
18 januari 1795: Prins Willem V vlucht naar Engeland
Berts Geschiedenis Site: Betaafse Republiek
De data bij de foto's, tekeningen en in de tekst zijn in het algemeen verzameld aan de hand informatie bij foto's in het Gemeente Archief en voor zover deze verder te vinden zijn op internet.
Mocht u nog aanvullingen of wijzigingen willen adviseren stuur dan een mailtije naar: