Van vuurbaak tot
de vuurtoren van Scheveningen |
|
Wanneer Scheveningen zijn eerste
vuurbaak of vuurboet heeft gekregen, is niet bekend. Het oudste stuk, waarin van
van een vuurboet gesproeken wordt is een keur van 13 februari 1531. Bij deze keur
werden de stuurlieden verplicht aan de kerk te betalen voor het onderhoud van het
vuur op het baken. |
|
Rechts op het duin zijn de contouren
te zien van de vuurbaak. In 1664 maakte Cornelis Elandts in opdracht van de Haagse
bestuurders een kopie van een schilderij van een onbekende kunstenaar, dat in de
Oude Kerk van Scheveningen hing. Het schilderij gaf een beeld van Scheveningen, toen
nog Schevelinge of Schevelinck genoemd, van vóór de Allerheiligenvloed
op 1 november 1570. De weg naar Den Haag was toen nog een zandweg door de duinen
en Scheveningen dicht tegen het strand aan gebouwd. Zonder bescherming van duinen.
De kustwering bestond uit houten palen, die niet bestand bleken tegen de verschrikkelijke
storm. |
|
De oudste afbeelding van een vuerboet
of vuurbaak staat op een tekening van Johannes van Londerseel uit 1614. Links van
het midden zijn de galgen te zien waar ter dood veroordeelden tentoongesteld werden.
De kerk van Scheveningen staat dicht bij het strand en geeft een goed beeld van de
vernietigende kracht van de storm van 1570. Boven op de rand van het duin staat de
vuurbaak. |
|
Drie mannen (vissers) in gesprek
op een duin in 1625. Op de achtergrond links de vuurbaak. Op een hoger duin op de
achtergrond midden twee figuren die richting zee (rechts) kijken, waarop een vijftal
schepen. Een tekening mogelijk van Esaias van de Velde. |
|
Boven op het duin staat de vuurbaak.
Willem van Diest schilderde in 1646 het Schuitengat in Scheveningen met rechts op
de voorgrond de visafslag op het strand. Rechts in het midden wordt een pink over
palen op het strand getrokken. Rechts op de achtergrond is de kleine zeilwagen van
Simon Stevin te zien. Links van het midden staat een man met een telescoop te kijken
naar de schepen op zee. |
|
Onder aan de vuurbaak tekende Paulus
Constantijn la Fargue in 1770 de visafslag op het strand. De vuurbaak is een vierkante
toren met een hekwerk bovenop en de lichttorentje. Links is een uitbouwsel te zien.
Tot 1850 heeft de vuurbaak deze vorm gehad. |
|
De oude Vuurbaak te Scheveningen
van J.F. Valois in 1800 met op de achtergrond rechts de kop van de Keizerstraat.
Rechts de toren van de Oude Kerk en links daarvan het Heerenlogement en Soetenburgh.
Achter Soetenburgh is vaag nog de Seinpost zichtbaar. |
|
De oude vuurbaak met een olielamp
was geplaatst in 1807 was 23 meter hoog. Op last van de Marine was boven op de vuurbaak
een grote 'lamptaren' geplaatst, waarin een lamp werd gevoed met olie. Het kolenvuur
had afgedaan en was vervangen door olielicht. Links een tekening van A.W.H. Nolthenius
de Man en rechts van een onbekende kunstenaar. |
|
In 1850 werd een nieuwe vuurbaak
gebouwd en verhoogd tot 29 meter. In de oude vuurbaak zaten 3 lampen en die werden
in de nieuwe vervangen door één cata-dioptriek toestel. OP het dek
van een gewoon zeeschip kon men op een afstand van 4 mijlen nog zien waar Scheveningen
lag. Links een tekening van een onbekende kunstenaar en rechts van H.W. Last. |
|
In 1875 kreeg Scheveningen zijn ijzeren
vuurtoren, die 36 meter hoog was. Een radarwerk deed een zestienhoekig lenzencomplex
om een stilstaand licht heendraaien; een halve minutt voor elk vlak, met afwisselen
wit en rood licht. Het licht werd bediend door vijf lichtwachters, die onder toezicht
stonden van een lichtopziener, die allen een vrije dienstwoning hadden in de onmiddellijke
nabijheid van de vuurtoren. De schilder M.A. van Aken maakte in 1886 een aquarel
van de nieuwe vuurtoren. |
|
In 1880 schilderde Hednrik Willem
Mesdag de vuurtoren vanaf het Seinpostduin op zijn Panorama van Mesdag. |
|
Dorpsgezicht Scheveningen Vuurbaakstraat/Olieberg.
Het schilderij van Cor Keus is in het bezit van Muzee Scheveningen. (Coll. Muzee,
Scheveningen) |
|
De vuurtoren met gebouwen en de trap
in 1911. Na de storm in 1894 zijn de strandmuur en de duienen versterkt. Tot de haveningang
loopt een echte boulevard.. In de verte het Wandelhoofd Wilhelmina en op de Zeekant
de gedenknaald. |
|
Een luchtfoto van de vuurtoren en
omgeving in1923. |
|
Op de luchtfoto uit 2000 is te zien
hoe het gebied rond de vuurtoren en het Olieberg complex is volgebouwd. |
|
Bronnen: |
De Vuurtoren.
Hfdst. XVII in Geschiedenis van Scheveningen door J.C. Vermaas |
Hfdst. III: Hoe zag Scheveningen er
oudtijds uit en hoe heeft het zich ontwikkeld in de loop der eeuwen? |
Drie
vissers in gesprek op een duin |
Hollandse stranden
in de Gouden Eeuw, Katwijks Museum, 2004 |
Johannes van Londerseel
op Geheugen van Nederland |
1815
Vuurbaak |
1828
Vuurbaak |
1840.
De vuurbaak met olielamp, geplaatst in 1807, voor de verhoging van 1850 |
1855.
De vuurbaak met nieuwe lantaarn, en na de verhoging (in 1850) met zes meter |
Opstallen
in de nabijheid van de Vuurtoren te Scheveningen. 1886 |
|
Foto's: Gemeentearchief Den Haag,
met uitzondering van de foto's uit 2009.
De data bij de foto's en in de tekst zijn in het algemeen verzameld aan de hand informatie
bij foto's in het Gemeente Archief en voor zover deze verder te vinden zijn op internet.
Mocht u nog aanvullingen of wijzigingen willen adviseren stuur dan een mailtje naar:
|