| Willem van de
Velde de Jonge (1633-1707) |
Willem van de Velde de Jonge werd
in Leiden geboren in 1633. Hij was een zoon van Willem van de Velde de Oude, oog
een schilder van zeegezichten. Willem van de Velde de Jonge kreeg les van zijn vader
en op vijftienjarige leeftijd ging hij in de leer bij Simon de Vlieger, die in zijn
tijd ook een beroemde schilder van de zee was.
In 1673 verhuisde Hij naar London, waar hij werd betaald door Charles II voor het
schilderen van zeeslagen. Hij stierf 6 april 1707 in London. (Bron: Wikipedia.org) |
 |
| In brand steken van de Andrew in
de Slag bij Scheveningen. Dit schilderij van Willem van de Velde, de Jonge, laat
een moment zien uit de Slag bij Scheveningen in 1653 in de Eerste Engels-Nederlandse
Oorlog, van 1652 - 1654. De Engelsen gebruikten de Juliaanse kalender en dateren
de slag op 31 juli 1653. Nederland had de Gregoriaanse kalender en dateert de slag
daardoor op 10 augustus. De gevechten werden over een grote breedte voor de kust
gevoerd. Het wordt ook wel de slag bij Terheide genoemd. Op de voorgrond staat het
Nederlandse brandschip het Fortuin op het punt de Andrew te rammen, het schip van
admiraal Thomas Graves van het witte squadron. Brandschepen waren drijvende bommen.
Ze werden volgestouwd met brandbaar matriaal en kruit, dat tegelijk moest ontploffen.
Het brandschip voer naar het vijandige schip en op het laatst staken de matrozen
de brand erin en verlieten het schip. Links verlaten de Engelse matrozen hun schip
en rechts roeien de Nederlandse zeelui hard weg van de ontploffing. (Coll. The Wallace
Collection). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Het bezoek van James II, de Hertog
van York aan de vloot bij Scheveningen vóór het vertrek van Charles
II naar Engeland in 1660. Een tekening van het drukke strand van Scheveningen met
mensen, rijtuigen, karren en paarden en verschillende Nederlandse boten op het strand
of naar zee getrokken. In het centrum van de vloot ligt de Naseby, die dezelfde dag
werd omgedoopt tot de Royal Charles. Bovenaan heeft Willem van de Velde geschreven:
1660 den 23 meij den Hartogh van Jorck gaend inde morge naer d floot, soo daer wiert
geseght haer den eedt van getrouheijt afte nemen. (Van de Velde gebruikt de datum
vam de Juliaanse kalender. Op de Gregoriaanse kalender was het 2 juni ofwel de dag
van het vertrek). Vroeg in de ochtend ging James kijken hoe de voorbereidingen van
het vertrek vorderden. (Coll. Royalcollection.org.uk). (Klik voor een groter formaat
op de afbeelding) |
 |
Het Vertrek van Charles II van Scheveningen,
23 mei/ 2 juni 1660 (Juliaanse en Gregoriaanse kalender).
Als voorbereiding voor het herstel van zijn heerschappij, reisde Charles II over
water en de weg van Breda naar Den Haag. Na een kort verblijf daar, ging hij naar
Scheveningen op 2 juni 1660, waar hij op een pink (kleine Nederlandse vissersboot)
stond op een druk strand. Hij nam afscheid van Elizabeth van Bohemen, de Prinses
Royal, de jonge Prins van Oranje en de vertegenwoordiger van de Staten Generaal.
Daarna ging hij met de sloep van de Graaf van Sandwich aan boord van de 'Naseby',
die een nieuwe naam kreeg: 'Royal Charles', voordat ze met de vloot naar Engeland
zeilden. De tekening van Willem van de Velde is een gezicht vanaf het strand met
slechts een deel van het drukke beeld van boten, rijtuigen en mensen geschetst. Hij
was op het strand en schetste heel snel. Rechts ligt op het strand ligt de pink met
de drie kronen in de masten, die de drie koninkrijken van Charles symboliseerden.
In de pink nam Charles afscheid van de afgevaardigden van de Staten en zijn familie.
Op de achterkant van de tekening schrijft Van de Velde: '1660 den 23 meij, soo sijne
maessistijt stant, in d see pinck, nemende sijn af scheijt van de state' (Coll. Royal
Museums, Greenwich, UK). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Inscheping van Charles II naar Engeland.
(Bron: Mobius.wellesley.edu). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Inscheping van Charles II naar Engeland.
Bij zijn vertrek ging hij aan boord van een speciaal voor hem met drie kronen versierde
Nederlandse pink. Maar voordat die pink te water werd gelaten, stapte hij over op
de boot van Schout-bij-nacht Sir Richard Stayner, die hem naar de Brigantine, de
sloep van Generaal Edward Montagu bracht. De sloep van Montagu si midden in beeld
op de voorgrond te zien. De figuur met de zwarte hoed, die voor de vlag staat is
in het centrum van de compositie en waarschijnlijk Charles II. (Coll. The Wallace
Collection). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Detail van: Inscheping van Charles
II naar Engeland. (Coll. The Wallace Collection). De sloep van Montagu is midden
in beeld op de voorgrond te zien. De figuur met de zwarte hoed, die voor de Oranje
vlag staat is in het centrum van de compositie en waarschijnlijk(Coll. The Wallace
Collection). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Het strand van Scheveningen. Rechts
de Oude Kerk van Scheveningen. Een pink is met behulp van ronde houten palen op het
strand getrokken. Een aantla pinken komt naar het strand om de vangst te lossen.
De wagen met twee paarden ervoor heeft het wapen van Amsterdam op de achterkant.
Adriaen van de Velde schilderde in 1659 vanaf hetzelfde standpunt een schilderij.
Waarschijnlijk zijn de figuren, de huifkar en de paarden door Adriaen van de Velde
geschilderd en de rest door zijn oudere broer Willem. Ook in 1660 stuurden burgers
hun hond de zee in om een stok te halen. (Coll. National Galeries Schotland, Edinburgh).
(Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| Was het een vroege 'touringcar' in
1660, die met passagiers een bezoek bracht aan Den Haag en het strand can Scheveningen?
Bedelt de jongen en krijgt hij iets van de burger in de koets? Staat rechts bij de
burgers nog een jongen te bedelen? Het zijn bijzondere details, die door de schilder
in beeld zijn gebracht in de Gouden Eeuw. (Coll. National Galeries Schotland, Edinburgh).
(Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
| |
| Bronnen: |
| Willem van de Velde de Jonge op Wikipedia |
| In brand steken van
de Andrew in de Slag bij Scheveningen |
| Het bezoek van James
II, de Hertog van York aan de vloot bij Scheveningen |
| Het Vertrek van Charles II van Scheveningen |
| Inscheping van Charles II naar Engeland.
(Bron: Mobius.wellesley.edu) |
| Inscheping van Charles
II naar Engeland. (Coll. The Wallace Collection) |
| Het strand van Scheveningen |
| Hollandse stranden
in de Gouden Eeuw, Katwijks Museum, 2004 |
 |
| |
