| Adriaen Coenen
(1514-1587) |
| Adriaen Coenen (Scheveningen, 1514-1587)
was een Hollandse viskoper, een afslager van zeevis en bovendien een amateurbioloog.
Coenen groeide op in dit vissersdorp; hij bekwaamde zich daar al op jeugdige leeftijd
in de handel in zeevis. Zijn vader wordt aangemerkt als een 'stierman', een visser
die over een eigen vissersscheepje beschikte; ook híj handelde op zijn tijd
in vis. In tegenstelling tot wat wordt beweerd heeft Adriaen Coenen niet gevaren;
niets uit zijn werken wijst daarop. Hij werd in later jaren afslager van de zeevis
die eerder door kustvissers op het strand van Scheveningen was aangevoerd. Alhoewel
hij geen verdere opleiding had genoten dan die op de dorpsschool, was Coenen in hogere
kringen te Den Haag een graag geziene gast vanwege zijn kennis van de natuur in al
haar verscheidenheid en vanwege zijn vele verhalen daarover. (Bron: Wikipedia.org) |
 |
| De kust van Holland in de 16e eeuw
met Scheveningen boven de tekst in het midden: Op dit dorp van Sceueninch bin
ic A aaa Coenen Soen gheboren Ic die dit wisch boock hebb ghescreuen.
( Pagina 37R). De moeder van Adriaen Coenen werd geboren in Westerheyd, het huidige
Terheijde. Rechts de tekst: Op dit zeedorp heyd - had mij moed geboren. (Bron:
Koninklijke Bibliotheek, Den Haag). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding) |
 |
| De kust van Holland met vissers op
zee. Achter het duin is Hage, met aan het strand het vissersdorp Sceueninch. (Pagina
23R). (Bron: Koninklijke Bibliotheek, Den Haag). (Klik voor een groter formaat op
de afbeelding). |
 |
| De kust van Holland met rechts de
ingang van de Maas en tientallen walvissen in zee. (Pagina 167/168). (Bron: Koninklijke
Bibliotheek, Den Haag). (Klik voor een groter formaat op de afbeelding). |
 |
| 23 november 1577 verschenen 13 potvissen
voor de Hollandse kust, ter hoogte van Westerheyde (tegenwoordig Ter Heijde). 3 potvissen
strandden. Helemaal rechts aan zee de toren van de 'Oude Kerk' van Sceueninch. (Pagina
56/57). (Bron: Koninklijke Bibliotheek, Den Haag). (Klik voor een groter formaat
op de afbeelding). |
 |
| In 1577 maakte Johann of Jan Wierix
(1549-c. 1618) een gravure van dezelfde: Drie gestrandde walvissen op het strand
van Ter Heyde. Op Het strand liggen drie dode walvissen. Meer walvissen zwemmen door
de golven naar het strand. Mannen rennen naar het land of roepen naar mensen op het
duin. De zeedorp, rieten daken, schepen, boten, volgels, schelpen, stokken om netten
te drogen, zand, met teksten in het Nederlands en Frans beschrijven de natuurramp
bij Ter Heyde in Holland. (Bron: Art.famsf.org) |
 |
| Afbeelding van een van de 3 potvissen,
die op 23 november 1577 op het strand van Ter Heijde. Opvallend is dat Adriaen Coenen
op potvissen een rugvin tekent. (Bron: Flandrica.be). (Klik voor een groter formaat
op de afbeelding). |
 |
Afbeelding van een walvisachtige
die op 8 juni 1581 op het strand van Scheveningen aanspoelde.
Van een jongen hil die tot scheueninghe an quam. Den prins van Orange (Willem van
Oranje 1533-1584) heeft dezen vissch tot scheveninghe gesien als hi an quamen. Anno
1581 tot scheueninch den 28 juino
Dese wische alsmen hem opsneet hadde een groote salm in zij krop. De wischers zeyde
hit was een jonge hil/ Had andese salm geworrugt. (Bron: Flandrica.be). (Klik voor
een groter formaat op de afbeelding). |
 |
| De kust van Holland met visserspinken
op visvangst en walvissen. (Pagina 139). (Bron: Koninklijke Bibliotheek, Den Haag).
(Klik voor een groter formaat op de afbeelding). |
| |
| Bronnen: |
| Adriaen Coenen op Wikipedia |
| Het Visboec van Adriaen Coenen |
| Drie gestrandde walvissen
van Johan Wierix |
| Het
Walvisboec van Adriaen Coenen |
